Franciscaans studiecentrum

Het Franciscan Study Center van Tilburg University en het Franciscaanse Instituut van St. Bonaventure University (New York) hebben de Internationale Vereniging voor Franciscaanse Studies opgericht. De vereniging wil de gezamenlijke interdisciplinaire studie wereldwijd van de Franciscaanse beweging bevorderen, met speciale aandacht voor de theologische, historische, spirituele en pastorale aspecten ervan.

De vereniging wordt ontwikkeld door de directeur van het Franciscaanse Instituut van St. Bonaventure University, pater David B. Couturier, O.F.M. Cap., en door dr. Krijn Pansters van Tilburg University. Het doel is om wetenschappers en studenten binnen de Franciscaanse traditie uit verschillende regio’s en achtergronden met elkaar te verbinden en het bereik van de vele vrouwen en mannen die onderzoek doen naar de Franciscaanse studies uit te breiden. Dit gebeurt in vakgebieden zoals theologie, geschiedenis, filosofie, kunstgeschiedenis, economie, medische wetenschappen, muziekgeschiedenis, liturgie, historische taalkunde en literatuurstudies, onder vele anderen.
Te verspreid

“Het idee voor deze nieuwe vereniging ontstond tijdens een gesprek dat ik had met een jonge Franciscaanse wetenschapper in Afrika, die betreurde hoe verspreid wetenschappers en studenten van de Franciscaanse beweging over de wereld zijn,” zei Couturier. “We waren het erover eens dat ze een plek verdienen, een thuis (of twee), waar ze zich kunnen aansluiten bij andere gelijkgestemde wetenschappers. Dit is vooral belangrijk voor onze jonge wetenschappers.”

Het Franciscaanse Instituut en het Franciscan Study Center zullen om het jaar conferenties sponsoren als onderdeel van de missie van de vereniging.
De organisatie zal een platform bieden om nieuwe verbindingen te leggen met Franciscaanse onderzoekers over de hele wereld en om bestaande relaties te verdiepen, aldus Pansters.
Gastvrije plek

“Wetenschappers op het gebied van Franciscaanse studies zijn doorgaans specialisten in specifieke gebieden, zoals vroege Franciscaanse bronnen, 13e-eeuwse Franciscaanse filosofie of hedendaagse Franciscaanse spiritualiteit. Wat hen verbindt, is de zoektocht naar de waarheid en de betekenis van de Franciscaanse beweging in haar historische of hedendaagse context,” zei hij. “De nieuwe vereniging biedt een gastvrije plek waar iedereen, religieus en leek, kan samenwerken aan hetzelfde doel: een dieper begrip van de Franciscaanse traditie.”

Couturier zal als oprichtend president van de vereniging dienen en Pansters als vicevoorzitter, totdat een uitvoerend bestuur is samengesteld en operationeel is. De Internationale Vereniging voor Franciscaanse Studies zal formeel worden ingehuldigd aan het begin van het nieuwe jaar.
Zie ook:franciscan-institute

Krijn Pansters en Willem Marie Speelman, Vol-tooiing. Hoe het verhaal van de Zusters Franciscanessen van Veghel doorgaat (Veghel 2024)
Krijn Pansters en Willem Marie Speelman, Completion: How the Story of the Franciscan Sisters of Veghel Continues (Veghel 2024)

De nalatenschap van de Zusters Franciscanessen van Veghel spreekt niet over een einde, maar van een leven dat eeuwig voortduurt. Toch zitten de zusters – na de vier onderscheiden tijdperken van ontstaan (1844-), groei (1870-), vernieuwing (1950-) en vergrijzing (1985-) – in een tijdperk van voltooiing. Het kijken naar de toekomst wordt daarmee een kijken naar het verleden en naar wat er echt toe doet: het doorleven van diepe waarden, die doorgegeven willen worden. Zo gezien is deze eindfase slechts een overgangsfase. Anderhalve eeuw stond voor de zusters het doorleven van de spiritualiteit centraal: in gemeenschap en gebed, uit liefde voor God, door concrete daden van dienstbaarheid, zorgzaamheid en menslievendheid. De afgelopen halve eeuw ging het echter steeds meer om het doorgeven van de spiritualiteit, in het besef namelijk dat de eigen gemeenschap eindig en eindigheid ook een realiteit was. Hoe kon het confronterende feit van de naderende voltooiing vruchtbaar gemaakt worden in een “spiritualiteit voor straks”? Hoe zou, met andere woorden, het verhaal van de zusters van Veghel verder kunnen gaan?

Zie de Nederlandse versie hier en de Engelse versie hier.

Op 21 december van het vorige jaar is Hans Sevenhoven overleden, 77 jaar oud. Hij was lang medewerker van het Franciscaans Studiecentrum.
Hans trad in 1964 in bij de franciscanen en studeerde theologie in Utrecht waarbij hij zich bij prof.dr. V. Brümmer specialiseerde in godsdienstfilosofie. Zijn doctoraalscriptie werd in 1979 als boek gepubliceerd onder de titel Verslag van een ontdekkingsreis naar Franciscus. Enkele patronen uit het denkweefsel van een geestelijk leider.

In 1981 werden Hans Sevenhoven en Gerard Pieter Freeman in een duobaan als opbouwwerker aangesteld bij de Franciskaanse Samenwerking met als opdracht te werken aan de verspreiding van de franciscaanse spiritualiteit buiten de kring van de kloosterbroeders en -zusters. Ze werkten drie jaar (1982-1985) nauw samen. Het was een creatieve tijd waarin ze veel nieuwe mensen konden oriënteren op de franciscaanse spiritualiteit die zo een duidelijker gezicht kreeg voor leken. De vrucht van het groepsgewijze lezen van Franciscus’ Testament is te vinden in G.P. Freeman & H. Sevenhoven, De nalatenschap van een arme. Com­men­taar op het Testament van Franciscus van Assisi, dat twee drukken beleefde (1984 en 1989) en in het Duits, Engels en Pools vertaald werd.
In 1986 nam Hans ontslag en ging hij werken aan een proefschrift met als centrale vraag of en hoe de theorie van Thomas Kuhn over paradigmawisseling in de wetenschap licht werpt op de paradigmawisseling in de levensbeschouwing die Franciscus in de dertiende eeuw te weeg bracht. Na een enthousiast begin liep Sevenhoven jammer genoeg vast. Het meest concrete resultaat is te vinden in H. Sevenhoven, “Er wurde einer von uns! Anwendung der Paradigmentheorie auf Franziskus” in Wissenschaft und Weisheit 54 (1991) 27-43.
In 1990 werd hij aangesteld bij het Franciscaans Studiecentrum, deels om verder te werken aan dit onderzoek en deels om Henk Loeffen op te volgen die in dat jaar overleden was. Daar kwam een nieuw element bij: de mogelijke bijdrage van de franciscaanse spiritualiteit aan de huidige milieuproblematiek. Hans engageerde zich ook persoonlijk bij het franciscaanse milieuproject in Stoutenburg. Omdat hij niet gepromoveerd was, werd zijn aanstelling aan het FSC in 2001 beëindigd. Niettemin heeft de franciscaanse wereld veel aan Hans te danken, met name door zijn grote inzet om het franciscaanse gedachtengoed door te geven in talrijke artikelen in Franciscaans Leven en andere tijdschriften, en door zijn bijdragen aan allerlei cursussen en bezinningsdagen. Hans’ eigen bijdrage kenmerkte zich door verschillende sterke punten. Hij had zich gespecialiseerd in godsdienstwijsbegeerte; daardoor was hij sterk beschouwend. Hij had een grote kennis van de franciscaanse bronnen. Hij vertelde graag verhalen en deed dat goed.
In 2001 werd hij voor korte tijd projectmedewerker van de Franciscaanse Beweging en in 2004 pastoraal werker in Duiven. Daarnaast gaf hij al vanaf 1998 cursussen aan het franciscaanse centrum voor spirituele ontwikkeling La Verna in Amsterdam. Ook voor de Franciscaanse Beweging bleef hij actief: hij schreef tussen 2013 en 2016 vier boekjes over de trefwoorden van de beweging: eenvoudig, betrokken, kwetsbaar en vredelievend, en was bestuurslid van 2015 tot 2018. In die tijd kreeg dementie steeds meer greep op hem, maar Hans’ liefde voor Franciscus en zijn broeders en zusters bleef groot.

Gerard Pieter Freeman

In Memoriam Dr. Johannes Gerardus Josephus (Jan) van den Eijnden (12 juni 1946 – 4 april 2023)

Met verdriet en dankbaarheid meldt het bestuur van het Franciscaans Studiecentrum dat haar oud medewerker en huidig secretaris Dr. Jan van den Eijnden, minderbroeder te Megen, vandaag is overleden. Jan was vanaf de oprichting in 1985 betrokken bij het FSC, eerst als bestuursvoorzitter, van 1990 tot 2013 als staflid en meteen daarna (weer) als bestuurslid, de laatste jaren als secretaris. In al zijn functies viel zijn talent voor besturen op, met name zijn aandacht voor de verschillende stemmen, ook die van de enkeling.

Hij gaf college over Franciscaanse theologie en spiritualiteit, en over de spiritualiteit van de liturgie, waarbij hij een scherpe blik kon combineren met een sympathie voor de weerbarstigheid van het onderwerp.
Het onderzoek van Jan was vooral gericht op de franciscaanse theologie, met een bijzondere aandacht voor Bonaventura. Jan promoveerde in 1994 op het proefschrift Poverty on the Way to God. Thomas Aquinas on Evangelical Poverty. Hij publiceerde onder meer Franciscus als teken aan de hemel. de preken van Bonaventura over Franciscus van Assisi (2003), Bonaventura, Volmaakt leven: Over verlangen, volharding en vervulling (2011) en Bonaventura, Vleesgeworden Woord: Preken en Schriftcommentaren bij gelegenheid van Kerstmis (2015). Bij zijn afscheid verscheen onder redactie van Krijn Pansters De volgeling die voorgaat. Leiderschap in het licht van Franciscus van Assisi. Theologische essays bij het afscheid van Jan van den Eijnden ofm (2014).
Vorige week verscheen zijn laatste artikel in Franciscaans Leven, over Wijsheidsspreuk 1, een tekst die hem na aan het hart lag. Jan combineerde een diep en doorleefd verstaan van de spiritualiteit met de rauwe praktijk van het dagelijks leven. Dat leverde vaak verrassende inzichten op over Franciscus’ armoede, verhouding tot de natuur en zijn navolging van Christus.

Jan had al langere tijd een ziekte onder de leden, maar kon daar enige jaren toch goed mee overweg. Hij vertelde eens trots dat de dokter hem na een controle in januari alvast een goed nieuwjaar wenste: hij hoefde pas een jaar later terug te komen. Toch ging het de laatste weken snel achteruit, zo snel dat zijn overlijden als een verrassing kwam. Dat deze bijzondere broeder nu thuis mag komen bij God, en bij ons mag blijven als een inspirerende en troostende herinnering.

Download hier  de inaugurele rede van prof. dr. Willem Marie Speelman in het Nederlands: Rede NL (PDF)

Or English: Rede UK (PDF)

Uitnodiging inaugurele rede
prof. dr. Willem Marie Speelman
Vrijdag, 9 september 2022

De Rector Magnificus van Tilburg University nodigt u uit tot het bijwonen van de academische zitting waarin

prof. dr. Willem Marie Speelman

Hoogleraar Franciscaanse Spiritualiteit, Theologie en Geschiedenis, zijn ambt zal aanvaarden met het houden van een openbare rede, getiteld

Sporen van het Mysterie: het licht van franciscaanse verhalen op actuele kwesties

Lees verder op de website: tilburguniversity.edu

2 instituten verbonden aan TST organiseren samen interdisciplinair 3-daags congres over ‘Morele Ommekeer en Sociale Transformatie’ vanaf 29 juni. Het zich afkeren van puur op zichzelf gerichte en materiële waarden juist nu zeer actueel.

Lees verder.

Wanneer doet de mens het goede, stelde Aristoteles als vraag. Hoe kan dan de wetenschap een bijdrage leveren aan het goede leven, voor iedereen en hindernissen wegnemen? Over dergelijke vragen buigt theoloog Willem Marie Speelman zich, vertaald naar het denken over de grote kwesties van nu: duurzaamheid, zorg, leiderschap en armoede vanuit franciscaanse optiek beschouwd. ‘We kunnen op een andere manier naar de wereld kijken, met perspectief op harmonie.’

Lees verder op Tilburg University,

English version: https://www.tilburguniversity.edu/current/news/more-news/be-ants-live-good-life

Deze conferentie, georganiseerd door het Franciscaans Studiecentrum en het Thomas Instituut Utrecht, wil het veelvormige fenomeen van morele bekering in de Westerse samenleving in kaart brengen door
* het analyseren van bouwstenen, sequenties, en variaties in ethische gevallen van diepgaande verandering van zelf en identiteit;
* het traceren van ervaringen en gebeurtenissen van ethische transformatie in verschillende getuigenissen en domeinen van het menselijk bestaan; en
* het fenomeen van morele bekering om te vormen tot een lens waardoor de dynamiek van existentiële en ethische geloofssystemen kan worden bekeken.
De conferentie wil het begrip van het fenomeen vernieuwen door
* de invloed ervan in de geschiedenis van de westerse samenleving te bestuderen; en
* het in verband te brengen met de huidige discussies over ethisch gedrag en de zorg voor het algemeen welzijn.

Voor meer informatie en registratie (gratis), bezoek de congreswebsite: https://www.tilburguniversity.edu/about/schools/theology/about/annual-calendar/agents-change

Het nieuwe online congres van het Franciscaans Studiecentrum (23-24 juni 2022) gaat over vertrouwen.

Dit interdisciplinaire congres zal zich buigen over vertrouwen, een van de meest fundamentele componenten van menselijke relaties. Het koesteren van fides, of het nu gebruikt wordt in de betekenis van vertrouwen, geloof, kennis of betrokkenheid, vormde een belangrijk onderdeel van Franciscus’ visie op een samenleving die gekenmerkt wordt door rechtvaardigheid en vrede. Op basis van de ideeën en voorbeelden van Franciscus en degenen die hij inspireerde, zal de conferentie trachten nieuwe middelen aan te reiken voor het overdenken en ontwikkelen van vertrouwen.

Zie de flyer.